Las Actividades de Inteligencia para Mitigar el Cibercrimen

Palabras clave: actividades de inteligencia, análisis, cibercrimen, difusión y recolección

Resumen

La presente investigación analizó cómo las actividades de inteligencia contribuyen a mitigar el cibercrimen, enmarcada en un estudio de tipo aplicado con un enfoque cualitativo y un diseño fenomenológico. Se contó con la participación de cuatro Analistas del máximo órgano rector de la inteligencia policial, quienes fueron seleccionados mediante por criterio de experto, dada su especialidad y experiencia directa en el campo. Para la recolección de datos se empleó la entrevista a profundidad como técnica y una guía semiestructurada como instrumento. Posteriormente, el procesamiento de la información cualitativa se realizó con el software ATLAS.ti, aplicando un sistema de codificación apriorística para el análisis sistemático de los hallazgos. Concluyendo que las actividades de inteligencia resultan cruciales en la mitigación del cibercrimen, pues permiten anticipar amenazas, desmantelar redes criminales y coordinar respuestas ante ataques globales. La integración de OSINT, SIGINT, la infiltración en entornos clandestinos y el análisis avanzado mediante inteligencia artificial fortalece la detección de actores maliciosos y vulnerabilidades. Además, la cooperación internacional y la retroalimentación interagencial fomentan estrategias ágiles y preventivas, consolidando la resiliencia institucional frente a escenarios criminales cada vez más sofisticados. Estos enfoques evidencian que la inteligencia es un pilar esencial para enfrentar los desafíos del panorama cibernético actual.

Descargas

La descarga de datos todavía no está disponible.

Citas

Aguilar Antonio, J. M. (2021). Retos y oportunidades en materia de ciberseguridad de América Latina frente al contexto global de ciberamenazas a la seguridad nacional y política exterior. Estudios internacionales (Santiago), 53(198), 169-197.Arroyo, C. (2006). Los Desafíos de la Inteligencia Regional en un Contexto de Globalización.
Alghamdi, M. I. (2020). A descriptive study on the impact of cybercrime and possible measures to curtail its spread worldwide. International Journal of Engineering Research and Technology, 9(731), 35.
Antinori, V. H. C. L. (2024). Influencia de los Delitos Cibernéticos Económicos en Perú. SCIÉNDO, 27(4), 415-418.
Arab, Z., & Muneeb, A. (2019). An employees’ perspective of effective communication as a strategy for enhancing organizational performance. Management, 2(1), 104-122.
Bada, M., & Nurse, J. R. C. (2019). The Social and Psychological Impact of Cyber-Attacks. Oxford University Press.
Baker, L., Phelan, S., Snelgrove, R., Varpio, L., Maggi, J., & Ng, S. (2016). Recognizing and responding to ethically important moments in qualitative research. Journal of Graduate Medical Education, 8(4), 607-608.
Bermudez Torres, M. A. (2024). Aplicación de estándares de ciberseguridad para proteger la información de las organizaciones.
Bezzubov, D., Ihonin, R., & Diorditsa, I. (2017). Cyberthreats as a component of threats in the contemporary world (a legal aspect). Journal of Advanced Research in Law and Economics, 8(7 (29)), 2086-2093.
Brown, M. (2021). Truth and method in southern criminology. Critical Criminology, 29(3), 451-467.
Camille, V. (2024). La cooperación para la investigación y persecución penal del Crimen Organizado Transnacional en Bolivia, Perú, Chile y Argentina.
Carter, D. L. (2013). Law enforcement intelligence: A guide for state, local, and tribal law enforcement agencies. Office of Community Oriented Policing Services.
Castillo Pulido, L. E., & Jiménez Acosta, J. F. (2024). Cooperación internacional policial ante amenazas cibernéticas en Colombia: Modalidad Business Email Compromise. Revista Logos Ciencia & Tecnología, 16(1), 83-107.
Cinelli, V., & Gan, A. M. (2019). El uso de programas de análisis predictivo en la inteligencia policial: una comparativa europea. Revista de estudios en seguridad internacional, 5(2), 1-19.
Chainey, S., & Ratcliffe, J. H. (2013). GIS and crime mapping. John Wiley & Sons.
Choo, K. K. R. (2018). Cyber threat landscape faced by financial and insurance industry. Trends and Issues in Crime and Criminal Justice, 456, 1-11.
Creese, S., Dutton, W. H., Esteve-Gonzalez, P., & Shillair, R. (2021). Cybersecurity capacity-building: cross-national benefits and international divides. Journal of Cyber Policy, 6(2), 214-235.
Del Pueblo, D. (2023). La ciberdelincuencia en el Perú: estrategias y retos del Estado. Recuperado el, 14.
Dirección Nacional de Inteligencia. (2022). Sistema de Inteligencia Nacional (SINA). Recuperado de https://www.gob.pe/direccion-nacional-de-inteligencia
Feng, M., Zheng, J., Ren, J., Hussain, A., Li, X., Xi, Y., & Liu, Q. (2019). Big data analytics and mining for effective visualization and trends forecasting of crime data. IEEE Access, 7, 106111-106123.
Flick, U. (2022). The SAGE handbook of qualitative research design.
Gallardo Urbini, I. M. (2022). Estrategia de Ciberseguridad Distribuida, aplicando el concepto de Operación de Inteligencia (Doctoral dissertation, Universidad Nacional de La Plata).
Gregar, J. (2023). Research design (qualitative, quantitative and mixed methods approaches). Research Design, 8.
Gutierrez, E. D. L., Gomez, C. M. T., Arcaya, Y. A. E., & Montoya, L. A. G. (2022). Revisión de los avances y cambios en ciberseguridad en el Perú, para una transformación digital. Innovation and Software, 3(2), 109-120.
Heikkilä, H., & Kunelius, R. (2020). Surveillance and the structural transformation of privacy: Mapping the conceptual landscape of journalism in the post-Snowden era. In Journalism, Citizenship and Surveillance Society (pp. 7-21). Routledge.
Henshaw, A. (2024). Capacity Building and Cyber Insecurity in Latin America. Critical Perspectives on Cybersecurity: Feminist and Postcolonial Interventions, 173.
Hernández Samperio, J., & Mendoza, J. (2018). Métodos de investigación en ciencias sociales. Editorial Académica.
Holt, T. J., & Bossler, A. M. (2019). The Palgrave handbook of international cybercrime and cyberdeviance. Palgrave Macmillan.
Hughes, C. (2023). Intelligence-led Policing. Critical Publishing.
Kuckartz, U., & Radiker, S. (2023). Qualitative content analysis: Methods, practice and software.
Manual de doctrina de inteligencia Policial. (2022). Ministerio de Interior.
Montes, J. F. O. (2020). Estrategias Integradas de Ciberseguridad para el fortalecimiento de la Seguridad Nacional. Revista de Ciencia e Investigación en Defensa, 1(4), 36-48.
Neale, B. (2021). The craft of qualitative longitudinal research: The craft of researching lives through time.
Ñaupas, H., Mejia, E., Trujillo, I., Romero, H., Medina, W., & Novoa, E. (2023). Metodología de la investigación total: Cuantitativa–Cualitativa y redacción de tesis 6a Edición. Ediciones de la U.
O'Malley, P. (2016). ‘Policing the Risk Society’in the 21st Century. the 21st Century (February 8, 2016). Sydney Law School Research Paper, (16/11).
Piskors’ka, Y., Burda, A., & Roshko, I. (2020). Information security in Latin America. Науковий вісник Східноєвропейського національного університету імені Лесі Українки. Міжнародні відносини, (2 (406)).
Policía Nacional de Colombia. (2022). Biblioteca Escuela de Inteligencia y Contrainteligencia "Teniente Coronel Javier Antonio Uribe Uribe". Recuperado de https://www.policia.gov.co/escuelas/inteligencia/biblioteca
Rejas de la Peña, A. F., Huarcaya Hilares, W. A., Saavedra, J. A., & Veramendi Alhuay, G. (2025). Las aplicaciones de inteligencia artificial: herramientas esenciales para fortalecer la lucha contra la criminalidad. Arandu UTIC, 12(2), 670–691. https://doi.org/10.69639/arandu.v12i2.949
Rendón, A. D. Z., Talledo, Y. K. M., Mendoza, C. M. V., & Zambrano, A. R. R. (2024). Ciberataques en América Latina: desafíos de la era digital. Revista Compromiso Social, 89-104.
Rincón Arteaga, J. A., Castiblanco Hernández, S. A., Quijano Díaz, A., Urquijo Vanegas, J. D., & Pregonero León, Y. K. (2022). Ciberdelincuencia en Colombia: ¿qué tan eficiente ha sido la Ley de Delitos Informáticos? Revista criminalidad, 64(3), 95-116.
Rojas-Gutiérrez, W. J. (2022). La relevancia de la investigación cualitativa. Studium Veritatis, 20(26), 79-97.
Saavedra, B. (2023). Ciberseguridad en América Latina: Retos, Preocupaciones y Oportunidades. E. Ellis, y P. Vera, Desafíos y Amenazas a la Seguridad en América Latina, 1, 2-4.
Sarhan, M., Layeghy, S., Moustafa, N., & Portmann, M. (2023). Cyber threat intelligence sharing scheme based on federated learning for network intrusion detection. Journal of Network and Systems Management, 31(1), 3.
Sarkar, G., Singh, H., Kumar, S., & Shukla, S. K. (2023, August). Tactics, techniques and procedures of cybercrime: A methodology and tool for cybercrime investigation process. In Proceedings of the 18th International Conference on Availability, Reliability and Security (pp. 1-10).
Solar, C. (2023). Cybersecurity governance in Latin America: States, threats, and alliances. State University of New York Press.
Toapanta, S. M. T., Cobeña, J. D. L., & Gallegos, L. E. M. (2020). Analysis of cyberattacks in public organizations in Latin America. Adv. Sci. Technol. Eng. Syst, 5(2), 116-125.
Tounsi, W., & Rais, H. (2018). A survey on technical threat intelligence in the age of sophisticated cyber attacks. Computers & security, 72, 212-233.
Vera, M. D. B. (2023). El Ciberdelito, desafíos para la ley penal y civil. Marco jurídico nacional y comparado. Revista Jurídica, 7(1).
Villamizar Moreno, A. O., & Pedraza Uribe, L. F. (2023). Características metodológicas del análisis de información en la inteligencia policial de Colombia. Revista Logos Ciencia & Tecnología, 15(2), 87-106.
Wang, L., Lee, G., & Williams, I. (2019). The spatial and social patterning of property and violent crime in toronto neighbourhoods: A spatial-quantitative approach. ISPRS International Journal of Geo-Information, 8(1), 51.
Yang, S., Keller, F. B., & Zheng, L. (2016). Social network analysis: Methods and examples. Sage Publications.
Cespedes Morai, J. M., & Oliver Chag, A. (2023). El Impacto de la Educación Virtual en el Rendimiento Académico: Un Estudio Longitudinal en Estudiantes de Ciencias Sociales. Ciencia Y Reflexión, 2(1), 14–28. https://doi.org/10.70747/cr.v2i1.15
Urquidez Romero , R., Avitia Sánchez, A., Cano Ramírez , D., Jiménez Montes , L. V., Barranco Merino, G. I., & Reyes Ruvalcaba, D. (2025). Programa de Intervención con un Suplemento Multivitamínico para Mejorar el Estado de Nutrición y Anemia en Niños en Condición de Vulnerabilidad Social de Ciudad Juárez Chihuahua. Ciencia Latina Revista Científica Multidisciplinar, 9(3), 8340-8354. https://doi.org/10.37811/cl_rcm.v9i3.18460
Jiménez Rodríguez, J. M. (2024). Euthanasia In Spain: An Interpretive Analysis Of The Current Regulations From The Health Social Work. Ciencia Y Reflexión, 3(2), 1–20. https://doi.org/10.70747/cr.v3i2.4
Tenesaca Canchignia , D. C., Canchignia Bonilla, E. L., Remache Guamán, N. V., Guamán Sagñay , H. P., & Hualcopo Duchicela, U. E. (2025). Guía para padres con respecto al uso de dispositivos móviles el niños de nivel preparatorio. Arandu UTIC, 12(2), 287–307. https://doi.org/10.69639/arandu.v12i2.925
Araujo García, D., Chang Espinosa , O. Y., & Pérez Vázquez , D. (2025). Consultoría Estratégica para Mipymes: Estudio de Mercado para Impulsar el Desarrollo Regional en Perote, Veracruz. Estudios Y Perspectivas Revista Científica Y Académica , 5(3), 27–45. https://doi.org/10.61384/r.c.a.v5i3.1328
Simbaña Cabrera, H. A., Haro Jácome, O. F., García-Romero , C. A., & Analuisa García , P. S. (2025). La titulación rural, una propuesta colectiva que evidencia la realidad educativa de las escuelas multigrado. Emergentes - Revista Científica, 5(2), 1–14. https://doi.org/10.60112/erc.v5.i2.385
Cortés Viveros, N., Hernández García, R. A., Galván Sarabia, A., Olivares Galvan, H. R., & Texon Olguin, O. A. (2025). En Busca del Modelo Ideal para Determinar las Variables que Explican el Tiempo de Desempleo en Buscadores Xalapeños. Estudios Y Perspectivas Revista Científica Y Académica , 5(3), 65–81. https://doi.org/10.61384/r.c.a.v5i3.1332
Bernal Parraga, A. P., Salazar Véliz , E. T., Zambrano Lamilla, L. M., Espinoza Jaramillo , S. G., Morales García , C. S., Shinger Hipatia, N. S., & Zapata Calderón , S. J. (2025). Innovaciones Didácticas para Lengua y Literatura Basadas en el Aprendizaje Personalizado y Colaborativo . Revista Científica De Salud Y Desarrollo Humano , 6(2), 01–32. https://doi.org/10.61368/r.s.d.h.v6i2.574
Sabando Suárez, A. A., Vega Guamangate, J. M., García Gallirgos, V. J., & Mora Carpio, W. T. (2025). Impacto del Gasto Social en el Índice de Desarrollo Humano en Ecuador. periodo 2001-2023. Revista Veritas De Difusão Científica, 6(2), 1593–1633. https://doi.org/10.61616/rvdc.v6i2.707
Publicado
2025-11-13
Cómo citar
Rejas de la Peña , A. F., León Pacheco, A. C., Huarcaya Hilares, W. A., & Veramendi Alhuay, G. V. A. (2025). Las Actividades de Inteligencia para Mitigar el Cibercrimen. Ciencia Latina Revista Científica Multidisciplinar, 9(5), 14002-14024. https://doi.org/10.37811/cl_rcm.v9i5.20558
Sección
Ciencias y Tecnologías

Artículos más leídos del mismo autor/a